ئێمە پېسە جمېیەری و گەلی، یاڎو ٤٨ساڵەو گەشمەرڎەبیەو یووەمین گەشمەرڎەی گۊرەیما هەڤاڵ حەقی کارەری کە تاواش بۆ بە ڕۆحی شاراوەو ڕابەر ئاپۆی جە مانگۊو گوڵانینە یاڎ مارمېوە. پی بۆنۆ بە ڕێزداری و حورمەتۆ یاڎو هەڤاڵ حەقی کارەری و گرڎو گەشمەرڎا مانگۊو گوڵانی و گرڎو گەشمەرڎا ئەوەکۊشای ئازادی بەرز نرخنو.

بەڕاسی مانگۊو گوڵانی لایەق بە نامۍ مانگۊو گەشمەرڎانە. هەر ڕوێوەش گیان بەخشای دەیان گەشمەرڎا شۆڕشگێڵنی گۊرەین. مانگێوە کە مېڎانو گۊرەتەرین جەنگەکا تاریخی بیەن. ٢ۍ ئایاری ساڵڕۆو گەشمەرڎەبیەی هەڤاڵا محەمەد قەرەسونگوری و ئیبراهیم بیلگینیا. ٦و ئایاری ساڵڕۆو گەشمەرڎەبیەو دەنیز گزمیشی، یوسف ئالانی، و حسێن ئینانیا. ٩و ئایاری ساڵڕۆو گەشمەرڎەبیەو شیرین عەلەمهۆلی و هەڤاڵاشا. ١١و ئایاری ساڵیاڎو گەشمەرڎەبیەو هەڤاڵ هۆزان مزگینیا. ١٦و ئایاری کۆمکوژی هەولێرین. چا ڕووەنە زیاتەر جە ٧٠ ئازادیوازا کە چېرو سەرمەشقایەتی هەڤاڵا هێلینۍ و ساڵحینە بێنۍ و کۆمکوژ و گەشمەرڎۍ کریۍ. ١٧و ئایاری ڕۊو گەشمەرڎەبیەو فەرهاد کورتای و چوار هەڤاڵاشا. ١٨و ئایاری ڕۊو گەشمەرڎەبیەو شۆڕشگێڵنی گۊرەی هەڤاڵ حەقی کارەری و هەرپاسە یۆ جە سەرمەشقەکا شۆڕشو تورکیای ئیبراهیم کایپاکایایا. ١٩و ئایاری ڕۊو گەشمەرڎەبیەو هەڤاڵ خەلیل چاوگونیا. ٢٥و ئایاری ڕۊو گەشمەرڎەبیەو هەڤاڵ ئەحمەد کەسیپیا. ٣١و ئایاری ڕۊو گەشمەرڎەبیەو سینان جەمگیلی و هەڤاڵاشا. ئینۍ بەشێوەنۍ جە گەشمەرڎا مانگۊو گوڵانی. بێگومان چی ڕوانە دەیان شۆرشگێڵنۍ تەرۍ گەشمەرڎۍ بیۍ، جە هەر ڕوێوە مانگۊو ئایارینە پا جۊرە دەیان گەشمەرڎۍ دریێنۍ. هەمیشە پەنەوازا بەڕێزدارییوە یاڎو گرڎو ئا گەشمەرڎا بەرز ڕاگێرمۍ. جمېیەری ئازادیما بێ مەڵامەت، مانگۊو گوڵانیش بە "مانگۊو گەشمەرڎا" نەشناسان. ڕابەر ئاپۆ بە بێ مەڵامەت نامۍ مانگۊو گوڵانیش بە "مانگۊو گەشمەرڎا" و ١٨و ئایاریش بە "ڕۆو گەشمەرڎا" نامۍ نەبەردەن. گەشمەرڎۍ ۋېیەردۍ، ئیسە و ئایندێمانۍ. گەشمەرڎۍ مسۆگەرو سەرکۊتەی و ئایندەو ئازادی گردیمانۍ. ڕابەر ئاپۆ واتش: "ئینسانەکۍ ئاڼنەی کە ڕێکوستەی کریێنۍ و بیەیشا هەن." ئانۍ فرەتەرین پەروەردە و ڕێکوستەیشا پێشکەش بە گەلی کەردەن، ڕابەر ئاپۆ و هەڤاڵا و گەشمەرڎە قارەمانەکېما بێنۍ.

بە درێژایی ئی ٥٢ساڵەو ئەوەکۊشای، هەمیشە پاسە بیەن. دماو گەشمەرڎەبیەو شۆڕشگێڵنا سەرمەشقی، ڕابەر ئاپۆ جە ساڵۊو ١٩٧٣ێنە پەی یاڎو گەشمەرڎا هەنگامەو نەورۆزی ڕێکوست، دماو ئانەی بە گەشمەرڎەبیەو حەقی کارەری جە ١٨و ئایارو ١٩٧٧ ینە جە دیلوک، کارەوانو گەشمەرڎا سەرمەشقو ئەوەکۊشای ئازادیی دەسشپنەکەرڎ و تا ئارۊیچ بەردەواما. ئی سوپاو گەشمەرڎا، جە گەشمەرڎا مڎرامانو فیدایی زاپ، مەتینای و گرڎو هەرێمەکا پارېزنای میدیایۆ، بە کناچۍ و کوڕا قارەمانی، سەرو ڕێبازو ئا گەشمەرڎاوە بەردەوام بی. گەلو کوردیش جارێوەتەر ژیوناوە، ئازادیی کوردیش مسۆگەر کەرد و میراتێوە فرە گۊرەش دماو ۋێش جیائاست. ئارۆ ئی میراتە ئانڼە بەهێزا کە هیچ هرووژمېوە نمەتاوۆ دلېشەنە بەرۆ، زەمینێوەن پەی گرڎ جۆرە گەشەئەسایۍ ئازادیی و دیموکراسی. گەلو کوردی، ژەنی و جوانۍ، سەرو بنەماو ئی میراتیە بەرەو وەڵۍ ملا و ئامانجو ئازادیچ سەرو ئی بنەمایە وەڵۍ گنۆ. گەشمەرڎێما هەمیشە ڕابەرۍ ئەوەکۊشای ئازادیمانۍ و سەرمەشقی ئی ڕۍ مکەرا.

جە مانگۊو گەشمەرڎانە، کاتێ کۆنگرەو ١٢هەمو پارتو کرێکارا کوردەسانی (پەکەکە)یما بینا، جمېیرەکەما گەشمەرڎەبیەو دووۍ شۆڕشگێڵنا گۊرەی تەرو ئەرەمەرزنەرا پەکەکەی و هەڤاڵا یوەمو ڕابەر ئاپۆیش ئەرەیاۋنا. یۊشا هەڤاڵ فوئاد، عەلی حەیدەر قەیتان بۍ، کە جە گلېرۊبیەو بەنداوو چوبۆکینە بەشداریش کەرڎ و یۆ بۍ جە یووەم ئەنداما گرووپو ئاپۆیی. یۊتەرشا هەڤاڵ ڕەزا ئاڵتونا کە جە ساڵۊو ١٩٧٥ـیوە جە گروپو ئاپۆییەکانە بیەن و جە گرڎو بوارەکانە ئەوەکۊشایش کەردەن و وەشکەرو سەرمەشقایەتی فاڕیایەکا بیەن. سەرەتا بە سۆز و ڕێزدارییوە یاڎو هەڤاڵا فوادی و ڕەزای بەرز ڕاگێرو. قەول واوەی مکەرووە کە ئامانجو هەڤاڵا بەدی بار و یادەوەرییەکاشا بە زینەیی ڕاگێرو.

هەڤاڵ فوئاد و هەڤاڵ ڕەزا جە کات و شۊنەمای جیاوازەنە گەشمەرڎۍ بیۍ. هەڤاڵ فوئاد ڕۆو ٣ۍ تەمموزو ٢٠١٨ ی جە هەرێمو گارەینە گەشمەرڎە بی. هەرپاسە هەڤاڵ ڕەزا دماو ساڵێوە، جە ٢٥و ئەیلولو ٢٠١٩ی، نزیک بە قەندیلی گەشمەرڎە بی. بەڵام جە مانگۊو ئایارینە گەشمەرڎەبیەیشا ئەرەیاۋېیا. بە جۆرێوە پېوەسۍ بیۍ بە کارەوانو گەشمەرڎا مانگۊو گوڵانیوە. ڕابەر ئاپۆ بە هەڤاڵ عەگیدیش وات: "گەشمەرڎۍ گەشمەرڎانۍ" بەڕاسی پێناسەو "گەشمەرڎۍ گەشمەرڎا" بە تەمامی چنی کەسایەتی هەڤاڵا فوئادی و ڕەزای مېوە. تایبەتمەندی گەشمەرڎۍ گەشمەرڎاشا هەن.

هەرپاسە ئەرەیاۋنای گەشمەرڎەبیەیشا جە مانگۊو گوڵانینە زیاتەر ئی پێگەیە بەهێزتەر مکەرۆ. پۊکەی جە مانگۊو گوڵانینە ژەنی، جوانۍ، گرڎو گەلەکەیما، دۆساما، هامکات چنی هەڤاڵا فوئادی و ڕەزای، کە جە یووەمین هەڤاڵا حەقەتینەو حەقی کارەری بێنۍ، یاڎو گەشمەرڎا ئی مانگۍ بە ڕێزدارییوە بەرز ڕاگێرمۍ. چیولای جە هەر یاگێنە مەراسیمی گۊرەو یاڎکەردەیۊیشا پەی ملۊڕاوە، وتارۍ و هۊرسەنگنای ئەنجام مڎریۆ. قسۍ و چالاکییەکاشا گەشمەرڎێما پەی گلېرگەی باس مکریۆ. ئینۍ چێوۍ فرە ماناڎار و فرە گرنگێنۍ. گەلەکەما جارێوەتەر چی پڕۆسە گرینگەنە ۋێش ئەزموون مکەرۊ و بە ڕێبازو گەشمەرڎا درێژە بە ئەوەکۊشای ۋێش مڎۊ. ئاڎۍ جە دلېینەو پرۆسەی تازەی مېیاوانە و بە ئەنەیاوایۍ دروس سەرو ئا بنەمایە کە جە دماو کۆنگرەو ١٢ی دەسش پنەکەرڎەن، پەی بەشداریکەردەی چی پرۆسەنە پېسە شۆڕشگێڵن و وڵاتپارێزنێوە بەهێزی ۋێشا ئامادە مکەرا. ئینە باوەڕی ئێمەن و بانگەوازیما سەرو ئینەین. ئانۍ چی پرۆسەنە هەنگامە منیا بە شێوێوە دروس جە وېیەردە و ڕاسی گەشمەرڎا یاوێنێنە و بە هێزۆ ۋێشا پەی ئایندەی ئاماڎە مکەرا. هامکات یاڎو گەشمەرڎا گۊرەیما بە زینەیی ڕاگێرمۍ و ئامانجەکاشا بەدی مارمۍ ئینە ڕێبازێوە دروسا. بە دڵنیاییوە پی ڕێبازە دروسەیە خاوەنداریشا جە گەشمەرڎا حەقی، فوئاد، ڕەزا، سارای و زیلانەکا کەردەن. ئێمە دڵنیێنمۍ کە گەل و دۆساما بە تەمامی هەمان ڕێباز پەیڕەو مکەرا.

ڕەزای جوان پېسەنە گلێرگێوە 

مشۊم ئینسان کەسایەتی هەمڕا ڕەزای فرە عال بشناسۆ. فرەیما کەسایەتی ڕەزا ئالتونی جە ساڵۊو ١٩٩٢ێوە مسناسمۍ دماو ئامای جبەریش جە زینانەنە. بەڕاسی زینان هەمڕایاش فرە فاڕێبێنۍ. ئا هەمڕۍ جە ساڵەکا ١٩٧٩-١٩٨٠ زینانیکریۍ، کاتێ جە ساڵەکا ١٩٩٠ ی پەی ٢٠٠٠ جە زینانەنە بەرۍ شیۍ، جە گردیشانە فاڕیایۍ گۊرەما درک پنەکەرڎ. ئینسان هەرپاسە زینانی نمەکریۆ. کەنعان ئەڤرەن واتەبێش: "ئایا نەڎەیمێشا قەنارە، چارەسەرشا بکەرمۍ!" واتا ئینسان خوتوخۆڕا زینانی نمەکریۆ. ئەر ئینسانیچ جە قەنارە نەڎا، پەی ئانەی ئەزیەتشا بکەرا و فاڕیایۍ فرەشا چنە بکەرا، ئانە مکەراش. کریۆ جە هەر هەمڕێوەنە ئاسەوارو ئینەی جە ئاستێوە گۊرەنە بوینیۆ، بەڵام ئانەی من تێبینیم کەرد، یۆ چا هەڤاڵا کە فرە فاڕیابۍ هەڤاڵ ڕەزا بۍ. دیاربۍ کە فرە ئەزیەتشا کەردەبۍ. بێگومان مزانمۍ کە جە زینانەکا ئەرەگیر-قڕکەرینە چنی ئەشکەنجە دریێنۍ و ڕووبەڕوو چێشی بیێنێوە. فرە عال مزانمۍ کە ژیۋای جە مەردەی قورستەر، ڕژێمو سەروازی فاشیستی ١٢و ئەیلوولی پی هەمڕایاشە ئەزموونکەردە بۍ. سەرو ئا بنەمایۍ هەمڕا ڕەزا؛ فرە جدی مامەڵە کەرۍ، فرە بە هۆشیاری، قوڵ ویر کەرێوە، زانا، حیسابی قوڵش کەردەبۍ و بیە بۍ بە کەسایەتیێوە فرە ئەنەیاوا. بێگومان ئی ئەنەیاوایە جە لېوە گوزارشت جە زانابیەی و قازانجکەردەی ئەزموونی مکەرۆ، بەڵام جە لېوەتەرۆ گوزارشت جە ئاسەوارۍ ئەشکەنجەی قوڵی مکەرۆ. 

جە کوردەسانەنە ژیۋای چێشا؟ زیهنیەت و سیاسەتو ئەرەگیر-قڕکەری، چێش مکەرۊ؟ ئینسان چی جەهانەنە چێس سەرو ئینسانیرە مارۆ؟ ئینێشە دیێبێنۍ. جە حەقەتینەنە ئانەی پنەش وچیۆ مرۆڤایەتی، چېرو سیستەمو دەسەڵاتو ئیساتۍ و دۊڵەتینە، جە کوردەسانەنە کە قڕکەردەیش چنە ڕاوەبەر مکریۆ دیەبۍ، بەڵام ڕەزا وەڵۍ زینانیکەردەیشەنە، ڕەزایۍ فرە جیاواز بۍ. ڕەزای جوان، ڕەزایۍ بۍ کە یاگۍ ۋێشەنە نە جمۍ و پېسە گلېرگەی هەمیشە جە جماینە بۍ. تووزلوچایر نامېش کەردە بۍ بە "شیرکەت". بنەیانەکەیچش جە دەوربەرو شۆڕشگێڵنەکانە بۍ. تەنانەت جە دادگایچەنە کە دادگای کریۍ، کەس هەڤاڵ ڕەزای پېسە "ڕەزا ئالتون"ی نەشناسۍ. فرێوە بەڕاسی نامۍ "شیرکەت"ی زانێنۍ. یاگێنە سەرۆکو تووزلوچایری بۍ. کەسێوە ئانڼە کاریگەر بۍ جە دەورووبەرو شۆڕشگێڵنەکانە. پېسە زانابیەی، پېسە بڕیاری، پېسە ئیرادەی، پېسە پراکتیکی گرڎ کاتۍ سەرمەشق بۍ. بەڕاسی کەسایەتیێوە پېسە گلېرگەی بە جوڵە بۍ. خاوەن زیرەکیێوە چامنە بۍ کە جە چرکێوەنە جواب دێوە. فرە ویر نەکەرێوە، بەخێرایی قەرار دۍ بەڵام فرە بە وریایی مامەڵە کەرۍ. شۊنێوە کە هەمڕا ڕەزا نەتاواش بلۊنە دلېش، ڕێوە کە نەتاوۆ بلۊپۊرەشەرە، نەبۍ. خاوەن زانایۍ قوڵ، ئیرادە و غیرەتۍ گۊرەی بۍ. 

جە ۋەرا ۋەرو سۆسیالیزم، ئازادی و بیەو کوردینە خاوەن باوەڕێوە قوڵ بۍ. دماو ئانەی ڕابەر ئاپۆش ئشناسا، باوەڕی قووڵش بە ڕاسی سەرکۊتەی هێڵۊو ئاپۆی هەڤاڵ ڕەزاش فاڕا پەی شۆڕشگێڵنێوە کە جە مېڎان پەی مېڎانی، جە چالاکیێوە پەی چالاکیێوە تەری، جە سەرکۊتەیۆ پەی سەرکۊتەیۍ بلۆ. ئانۍ وەڵتەر ژیوێنۍ ئی حەقەتینیە عال مزانا. لاو کەمیۆ ئا هەڤاڵۍ کە پێوەرە ژیۋێنۍ و ئەوەکۊشایشا کەردەن ئی ئاژەیە مزانا. هیواڎارێنمۍ و باوەڕیما چامنەن کە ئی حەقەتینە بە گرڎو وردەکارییەکاشۆ واچا. ئی کەسایەتییە ئاشنا مکەرمۍ. 

جە کۆنگرەنە واتما 'کەسایەتی دووەمو کەمال پیر'ی. ڕابەر ئاپۆ هەمیشە واچۍ جە دەگاکێنە پنەش واچێنۍ 'زاوڵێوە پېسە گلېرگەی'. ئاماژەس پانەی دا چا کاتەنە خاوەن کەسایەتیێوە بە هەڵوێس بۍ. کەسایەتی کەمال پیریچ پا جۊرە بۍ. گرڎ کەسۍ ئینەی مزانۆ. کەسایەتی کەمال پیری فرە باسش چۊوە کریا، بی بە یانێوە پەی گلېرگەی. کەسایەتی ڕەزایچ پا جۊرە بۍ. پېسە گلېرگێوە فرە چالاک بۍ. میلیتانێوە شۆڕشگێڵن، کۊششکار، ئەوەکۊڵیەرۍ گۊرە کە جە چالاکیێوە پەی چالاکیێوەتەری دەرباز بۍ.  

نەک تەنیا بنەیانەکەش بەڵکم ئەرەنیشتۍ گەڕەکەکێچش شۊنەو ئاڎیرە ڕاپیمای کەرێنۍ 

پېوەس بە ژیۋای هەمرا ڕەزای زانیاریی بە شێوەو ژیاننامەیی (بیۆگرافی) وەڵا مکریۆوە. ساریزەنە جە ئەڎۍ بی. بڕۍ  بەڵەوو ئا ناوچەیە هەنا. ئینسانێوە کوردی عەلەوی بۍ کە دەربەدەر کریا. تووزلوچایر کاتێ یانەو هەمڕا ڕەزایش چنە بۍ، هەڵای ناوچێوە تازە بۍ، یاگێش فرە هاڵیە بۍ. جە زمسانو ٧٤-٧٥ ی یا سەرەتاو ٧٥ بۍ کە هەمڕا ڕەزام ئشناسا. چونکی یانەو ۋێچما جە دیکمەڤی بۍ، نزیک بە ڕاو ناتۆی بۍ. بڕێچ نزیک بە فاکەڵتیی زانستە سیاسییەکا بۍ، فرە ئۍ و لوۍ. بە ئەگەرێوە فرە جە مېڎانو فاکەڵتی زانستە سیاسییەکانە یۊترینما ئشناسان یان گلێرۊبیەیێنە بیەن، بەڵام جە ٧٥ۆ ئیتر جوانۍ شۆڕشگێڵنۍ تووزلوچایریم ئشناسۍ. سەرۆکەکەشا بە نامۍ "شیرکەت"ی و سەرۆکو گرڎو شۆڕشگێڵنا و ڕێکوستەکاشا هەڤاڵ ڕەزا بۍ. هەڤاڵ ڕەزام ئشناسا. لوانی و ئامانی پەی تووزلوچایری، بنەیانەکەشا و یانەکەیچشام دی. ئەڎا و واڵەو-براکێچشم ئشناسۍ. پی بۊنۆ گەرەکما بە ڕێز و وەشەسیایۆ برا گولانە گەشمەردەکەیش حەیدەر، هەرپاسە براکێش هەمڕا دۆغان و جومالی یاڎۍ مارووە. بڕێشا نەبێنۍ، بڕێچشا هەڵای زاوڵۍ بێنۍ، گۊرۍ بیۍ و بەشداۍ ئەوەکۊشای بیۍ. گرڎ شۊن پاو هەڤاڵ ڕەزایرە ڕاپیمایشا کەرڎ. چونکی ئاڼە کاریگەر بۍ. ئایا تەنیا بنەیانەکەش شۊنکۊتۍ هەڤاڵ ڕەزای بێنۍ، نا، گرڎو گەڕەکەکۍ شۊنەو ئاڎیرە ڕاپیمایشا کەرد.  

بەڵگە فیلمو پەکەکەی بە نامۍ "ڤەژینا کورد"ی پەخش مکریۆ، باس جە جوانا ئا سەردەمیە مکەرۆ. پېسە چنی گروپو جوانا ئایدیۆلۆژی سەرو بنەماو جوانا زانشتگەی جە زانشتگە و ۋەننگە ئامادەییەکانە بنیاڎ نریا بۍ، گروپو توزلوچایری یووەم گروپو جوانا گەڕەکۍ بۍ. سەرۆکو ئا گروپەیچە "شیرکەت" بۍ، واتە هەڤاڵ ڕەزا بۍ. بەشداریشا جە تەڤگەرەنە، دماو ئشناسای ڕابەر ئاپۆی و بە گروپ لوای دلۍ پەیوەندییوە، هێزێوە گۊرەشا بە گروپو ئاپۆیی بەخشا. هەم جە ئەنقەرەنە زەمینەش پەی گلېرگەیی بیەی بنیاڎنیا، هەم میلیتانۍ جوانۍ شۆڕشگێڵنی و پڕۆفیشناڵێش ئاماڎە کەردۍ کە بلانە پەی مېڎانە جیاوازەکا کوردەسانی و ئەوەکۊشای شۆڕشگێڵنی ڕاوەبەر بکەرا. جە ئیبراهیم بیلگینانۆ تاوەکو شاهیین کلاڤوزان، کێ نەبیەن. گەشمەرڎۍ سەرەتایما چا بێنۍ. هەمڕا عەلی دۆغان یەڵدرم جە ئەنجامو ڕووەدایێنە گەشمەرڎە بی. من و هەڤاڵ فوئاد پەی ئانەی بەشدارۍ بیمۍ جە مەڕاسیمو هەمڕا عەلی دۆغان یەڵدرمی، لوایمۍ پەی دەرسیمی. بە تەمامی نەیاوایمۍ، مەڕاسیمەکە دمایش پنە ئاما بۍ فریا نەکۊتیمۍ. ئێمەیچ ۋێما مەڕاسیمو یاڎئاردەیۊیما ئەنجامدا. چی ئاستەنە شۆڕشگێڵن و کادرێوە مېڎانو بەرهەمئاوردەی بۍ. ئا میلیتانە هەم جە ئەنقەرەنە بەشداریش جە ئەوەکۊشای جوانا شۆڕشگێڕڵنینە کەرد، هەم جە کوردەسانیچ پەی پەرەپنەدای تەڤگەرو جوانا و ئەوەکۊشای بنیاڎنیای پەکەکەی ڕەنجی گۊرەش دا. جە فرەو مېڎانانە ئەوەکۊشای شۆڕشگێڵنیش ڕاوەبەر کەرد و وەڵۍ کۊتەیش بە دەسئارڎ. بڕۍ هەمڕۍ کۊتۍ زینان، گەشمەرڎۍ فرۍ هەنۍ. گرڎیشا بە ڕێز و پنەزانایۆ یاڎ مارووە. 

هەڤاڵ ڕەزا بەڕاسی جە گرڎ مېڎانێنە ئەوەکۊشای کەرۍ. دماو گێڵایۆ پەی وڵاتی جە ئەنقەرە، بی بە یۆ چا جوانا جە ئەنقەرەنە گێڵێبێنێوە. ئانەی ویرما، هەڤاڵ ڕەزا جە بڕۍ یاگێنە کۊششکاری سابت بۍ. چکۆ چالاکی بیەبیۍ، هەڤاڵ ڕەزا چا بۍ. جە دیلۆکۆ تا مەرەش و دەرسیم، لوۍ فرەو مېڎانا و هەمیشە جە جماینە بۍ. شۆڕشگێڵنێوە چامنە سەرو هێڵۊو کەمال پیری هەڵوێس هۊرگێرۍ. هەم پەی وەڵا کەردەیۆ پېسە کەسایەتی کاریگەری، هەمیچ جە چالاکییەکانە سەرمەشق بۍ. سەرو ئی بنەمایە جە فرەو مېڎانانە پەی بنیاڎنیای گروپەکا جوانا شۆڕشگێڵنی بەشداریش کەردەن... 

بە تەمامی کاتەکەم هۊش نیا - بەڵام ڕەنگە ساڵۊو ١٩٧٨ ی بیەبۆ - کە جە ئەنقەرۆ ئاما ئامەد، ڕووەدایۍ ئاماولوای سەختش ۋېیەرنا. کاتێ بە پیرینچلیکەرە ۋېیەرد، نزیک بە تێرمیناڵەکەی بۍ، پاسێوە هۊروێڵیا و قاچی ڕاسش مەڕیا. بە سەختی زامڎار بی و ماوێوە فرە تیمار کریۍ. بێگومان ڕووەدایۍ گول بۍ، بەڵام گرڎ پاگیرۍ بێنۍ، هێز و مۆڕاڵشا پنەبەخشا و ۋێش ۋێڕاگر بۍ و سەرو ئا زامەیرە زاڵ بی. دماتەر درێژەش بە ئەوەکۊشایەکاش دا. 

فەرماندەی سەرمەشق و مڏرامان و سێوەرگی 

یۆ جە فەرماندە سەرمەشقەکا مڏرامان و سێوەرگی بێ. بەشداری مڏرامان و حیلوانی نەبی، بەڵام ئەرکو فەرماندەیی و وەرپرسیارێتی جە ئامادەکاری و جابەجێ کەردە و مڏرامان و سێوەرگو ١٩٧٩ی گێر ئەستۆ. کاتێ یوەم کۆمیتەو مییانو پەکەکەی ئەرەمەزیا، ئی کۆمیتە کۆمیتەو مییانو سەروازی یەرێ کەسێش ئەرەمەزنێ. وەرپرسو ئی کۆمیتەیە هەڤاڵ محەمەد قەرەسونگور بێ. هەرپاسە ئەندامو کۆمیتەو مییانی بێ و ئەرکو ڕێکوزتە و ئی کۆمیتەیە سەروازیش پنە دریابێ. هەڤاڵ ڕەزا پێسە و یۆ چا دووە یاریدەدەرا کۆمیتەو مییانی ئەرکدار کریا. بە واتێوە تەر کاتێ پەکەکە جە ئادار و نیسانو ١٩٧٩نە هەوڵو ئەرەمەزنارە و ڕێکوزتێوە سەروازیش دا، هەڤاڵ ڕەزا پێسە و یاریدەدەرو فەرماندەی ئی ڕێکوزتریە ئەرکدار کریا. ئینەیچ ئانەی نیشانە مرۆنە کە هەڤاڵ ڕەزا چا کاتەنە ئەزموون و متمانەی پەنەوازش بێ پەی ئانری ئی وەرپرسیارێتیەی جە ئەستۆ گێرۆنە.

هەمڕا ڕەزا سەرچەمە و هێز و مۆڕاڵی بێ 

دما و ئانەی هەڤاڵ ڕەزا جە زینانەنە ئازاد بی، فرێما ئاگادارو ئا ئەشکەنجە سەختەیە بێنمێ کە جە ماوەو زینانی کەردەینە تووشش بی. بەڵام جە ساڵە و ١٩٧٠نە، وەڵێ ئانەی گیریۆنە، بە ڕاسی هەڤاڵ ڕەزا پی جۆرە نەبێ. هەڤاڵ ڕەزا سەرمەشقایەتی مڏرامان و سێوەرگیش کەرد، دما و چالاکیی بوجاکی پێوەرە گلێرۆبیێوەما چنی هەڤاڵا ئەنجامدا؛ فرە خاس ئا پرۆسەیە مزان و. جە سەرەتاو ساڵە و ١٩٨٠نە، کاتێ سەر و هێڵە و حیلوان-سێوەرگینە ئۆپەراسیۆنی سەخت ئەنجام دریێ، هەڤاڵ ڕەزاچ دەسبەسەر کریا. جەکاتێنە دلێ تڕۆمبیلەکەنە بێ، تەوقە دریا و باڵبەسکریا. دما و کودەتاکەو ١٢و ئەیلول ١٢ ساڵێ جە زینانەنە بێ. ئاڏ یۆ بێ چانیشا جە زینانو ئاماددا - کە بە "زینان و سایگۆن" ی نریۆرە، ڕووبەڕوو هەلومەرجی سەختی بی- ئەشکەنجەی فرە. 

هەڤاڵ ڕەزا هەمیشە بەشێ بێ جە مڏرامانی. مۆڕاڵ و هێز بەخشێ بە هەر مڏرامانی کە بەشداریش دلێنە کەرێ. تنترین ئەشکەنجەش ئەزموون کەرێ بەڵام هەمیشە زانێ چنین قارەمانانە مڏرامان  بکەرۆ. هەرگیز کولانە تەرین لاوازی نیشانە نەرێ و هەمیشە سەرچەمە و هێزی بێ کە مۆڕاڵ بە هەمڕێکاش بەخشێ و سەر و پەیاوە ئاسێشاوە. جە حەر یاگێنە بیێ هەڵوێسش بییەن کە هێز و هیواش با ژیوگەیە بەخشان کە دلێشنە بییەن. جە جوانیشەنە با جۆرە بێ و جە زینان و دما و ئازادکەردەیش هەمان ئیرادەش پارێزنان.

هەڤاڵ ڕەزا ساڵە و ١٩٩٢ جە زینانەنە ئازاد بی، زینان گرڏ کەسێوەش فاڕا، بەڵام هەڤاڵ ڕەزاش فرە نەفاڕا. هەڵوێسی بە ئیرادەی بەهێزش، سروشتو متمانەیی، کەسایەتی زیرەک و زانابییەیش نە فاڕییا بێ. پی جۆرە وێش، مۆڕاڵ بە دەوروبەرەکەیش بەخشێ و جە هەمانکاتەنە پی جۆرە مانا بە ژیوای وێش بەخشێ. 

جە چوار بەشو کوردەسانی و چبەر و وڵاتینە ئەوەکۆشای کەرۍ 

دماو ئانەی جە وەهارو ساڵ و ١٩٩٤نە جە زینانە ئازاد بییەیمێ، دیسان چنی هەڤاڵ ڕەزای جە وانینگە و مییانو پارتەکەیما جە دیمەشقەنە گلێرێ بیێمێوە. پێوەرە ویەردەما هورسەنگنا، قسێما سەر کەرد و پەی ماوێوە کوڵ پێوەرە مەنیمێ. ئا کاتە ئامادەکاری پەی ئەرکێوە تازەی کەرێ. دما و تەمام بییە و ئامادەکارییەکا، لوا مێڏانو ئێرانی و چاکە ئەرکەکێ پارتەکەیما ئەنجامش دێ. دماتەر گێلاوە پەی مێڏانو ڕابەرایەتی. جە ساڵە و١٩٩٥ جە ناوچەو زاگرۆسی پێوەرە ئەوەکۆشایما کەرد. جە ساڵە و١٩٩٨-٩٩ کاتو کۆنگرەو ششەمینە کە ڕابەرایرتی بە شێوێوە جەسەیی گیریا بێ و تەڤگەر بە دۆخی سەختەنە ژیوای کەرێ، هەڤاڵ ڕەزا یۆ بێ چا نامە سەرەکیا کە پرۆسەکەی ڕێکوزێ و کۆنگرەی بەرێ ڕاو و متمانە وەش کەرێ. چا پڕۆسە ئاڵۆزەنە هەڤاڵ ڕەزا کەشێوە چانە خوڵقنێ کە هەم ڕابەر ئاپۆ و گرڏ و کادیرەکا متمانەشا پنەکەرد و ئەرکسا پنە سپارد. پەی ئانەی کۆنگرەکە بە سەرکۆتەی بلۆڕاوە سەرمەشقایەتیش کەرد. دماتەر پێسە و ئەندامو کۆمیتەو ناوەندی و هەرپاسە پێسە و کادری ئەرەمەزنا،

هەڤاڵ ڕەزا جە چوار بەشو کوردەسانی و چبەرو  وڵاتی ئەوەکۆشایش کەردەن: جە پانیشت (عێراق)، وەرکەوت (ئێران)، وەرنیشت (سووریا)، سەرنیشت (تورکیا) و جە ئەوروپایچەنە ئەوەکۆشایش کەردەن، کە وەڵتەر زینانی کریان. جە ساڵەکا ٢٠٠٠ینە، جە ئەوروپانە جە ئەوەکۆشای دژو پیلانگێڵنی مییاننەتەوەیینە دەوری چالاکش بییەن.  

دماتەر گێڵاوە وڵات و ساڵانێوە جە مییانو پارێزنانینە پێوەرە ئەوەکۆشایما کەرد. زانیاریەکێ قووڵێ بێنێ، تاوێ پەیوەندی کاریگەری چنی ئینسانەکا وەش بکەرۆ و هێزو پەروەردەکەردەیش بێ. چی بوارەنە بەشداریێ گۆرە جە پەروەردەو سەروازی، ئایدیۆلۆژی و تیۆرینە کەردەن. جە ئەکادیمیاکا مییانو پاریزنا و جەنگاوەرێش پەروەردە کەردێنێ. جە ئەکادیمیایێوە پەی ئەکادیمیایێ تەر لوێ و دەرس واچێوە و ئەوەکۆڵیایۆ کەرێ. بە شێوێ سیستماتیک ئەوەکۆشای کەرێ. بەشێ چا ئەوەکۆشایشە پێسە و کتێبێ وەڵاکریێوە. بەشدارییێ گۆرەش جە پەروەردەو جەنگاوەرا کەرد. پەی گرڏ کەسێ ڕەنجێوە بێهاوتا جە ئەستۆ گێرێ.

هەڤاڵ ڕەزا پێسە و ئەندامو کۆمیتەو مییانو پەکەکەی جە فرە و ئەرکی باڵاینە ئەوەکۆشایش کەردەن، هەم بی بە کوردیناسیۆن و هەم جە دیوانەکەشەنە ئەرکش هورگێرتەن. هەرپاسە ئەندامو کۆنسەو ڕاوەبەری کەجەکەی بییەن. جە فرە و مێڏانی سەروازی، ئایدیۆلۆژی، سیاسی و دیپلۆماسینە دەوری کاراش بییەن. جە مەخمورەنە ئەوەکۆشای گلێرگەیش ئەنجام دان. یۆ بێ جە یوەم فەرماندە فەرمییەکا پەکەکەی. کادرێوە نموونەیی بێ کە گوزارشت جە شۆڕشگێڵی کەرێ، ئەرکەکێش جە گرڏ و مێڏانەکانە جابەجێ کەرێ. بە دیسیپلین، پێشبینی، و هۆشیاری و هەستیاری ئەوەکۆشای کەرێ، کاریگەر بێ. کادر، جەنگاوەر و گلێرگەی پەروەردە کەرێ. جە پەرەپنەدای ئەوەکۆشای شۆڕشگێڵی، فراوانکەردە و جەماوەریکەردە و تەڤگەری ئاپۆیینە بەشدارییێ فرە گۆرەش کەردەن. 

حەر پېسە چنین فەرماندە بێ، جەنگاوەر، کۆششکارێوە قارەمان بێ؛ دماتەر بی بە دیپلۆماتێوە

جە زینانەنە مەنەنۆ و ئەشکەنجەی فرەش سەرەرە سەپیا بییەن، بەڵام قەت نەواتش وەرگە و سەختییەکا مەگیر و. دما و ئازادبییەیش جە زینانەنە، جە گرڏ بوارێوەنە ئامادە بێ. سەرەڕاو گرڏ و سەختیەکا و سەرکۆتەی سەرشەرە، جە کەشەکانە مەنۆ و بەشداری جەنگی بی، فەرماندەییش کەرد، هەرمانە و پەروەردە و ڕاهێنانیش کەرد، جە قۆناغێوەنە هەرمانە و ڕێکوزتە و دلێ گەلیش بەرد ڕاوە، جە کاتێوە پەنەوازەنە بی بە دیپلۆماتکار و هەرمانەی سیاسیەش کەردە، وەرپرسیارێتی هەرێمی جە ئەستۆ گێرت و بەردش ڕاوە.

چی ڕۆانگۆ ماچمێنە ئی کەسایەتیا مشۆم بە خاسی بشناسمێ و چنەشا یاومێنە. چنین گرڏ و ئی سەرکەوتناشا بەدەس ئاردێ؟ پەنەوازا ئی پرسیارا بکەرمێ و جوابشا دەیمێوە. تەمام ڕۆشنا کە هیچ چێوێ جە وێشۆ ڕووەش نەرێنە، بە ئاسانی ڕووەش نەرێنە. گرڏ چێوێ بە زەحمەت و مانیای بەدەس مێنە. بە ئەوەکۆشای ئازایانە و فیداییانە کە سەر و گرڏ و بەربەس و ئاستەنگیەکانە سەرکەوت. ئەزموونێوە گۆرەس بەدەس ئارد. پی جۆرە گەشمەرڏەبییە و هەڤاڵ فوئادی و ڕەزا بەڕاسی خەسارێوە گۆرە بێ. تاومێنە پی جۆرە وینمێش. ئێمە هەرگیز ئی جۆرە گەشمەرڏا بە خەسارە مەزانمێ. بڕێ جارێ ئی جۆرە ڕستێ وچیانە، بەڵام ڕاسێ نیەنێ، مەبۆنە پاسە واچمێ. گەشمەرڏێ ئانێ نیەنێ کە مەمەنا. گەشمەرڏێ ئانێنه کە حەقیقەتشا گێرتەن باوشی، ئانێ کە سەرکۆتەشا بەدەسئاردەن. کەسانێنێ کە شاهیدو شۆڕشی و سەرکۆتەی بیێنێ و هەرپاسە ڕاو سەرکەوتەیشا کەردێنۆ. کەسانێنێ کە چنی ڕابەرایەتی بیێنێ .ئایا تاومێنە پینیشا واچمێنە "جەدەس بەرشییەی؟"، نا ئاڏێ جە حەقیقەتەنە نەمەردێنێ بەڵکووم حەقتقەتەنە و پەی هەمیشەی مەناوە. پۆکەی حەقیقەتو گەشمەرڏا هەرگیز پی جۆرە نییا. حەر پۆکەی مشۆم دربڕینەکێ بە شێوێ دروس بەکاربارمێنە. حەر چنین جە ئیسلامەنە ماچانە: "مەواچدێ گەشمەردەکێ مەردێنێ، بەڕاسی زینیێنێ"، بە پەی لواو  ئێمە مەبۆنە بەڕاسی بە گەشمەرڏا واچمێنر "جەدەسدای". ئاڏێ سەرچەمە و سەرەکی هێزو ئێمەنێ، پۆکەی ڕابەر ئاپۆ واتش: "گەشمەرڏێ پەکەکەنێ، پەکەکە پارتو گەشمەرڏان". ڕابەر ئاپۆ هەرپاسە سەبارەت بە گەشمەرڏا واتش: "گەشمەرڏێ پێسە و پەکەکەینێ ژیوانە و جە تاریخەنە پەی هەمیشەی مەناوە." حەقیقەتییەکا سەردەمو قارەمانیەتی گەلوو کوردی و ڕاپیمای ئازادیی ئاپۆیی ئینێ سەردەمو پەکەکەینر. ئاڏێ بەردەوام ئا حەقیقەتەشا نیشانە دان و هەتا دمای پی جۆرە مەناوە و با جۆرە یاڏشا کریۆوە.

هەڤاڵێ هەوڵی بێسنوورشا پەی گرڏیما دان و مشۆم چانەی یاومێنە. ئینەی پێسە و کەسێ ماچونە کە زیاتەر جە گرڏ  کەسێ دەرفەتو ئشناسای و هەرمان کەردەیش چنی ئا هەڤاڵا پەی ڕەخسیان ماچونە. بێگومان ئارێ جە گرڏ کەسێ زیاتەر پەی من و هەڤاڵا مانیێنێ و ئەرکو ئێمەن قەولەکاشا جابەجێ بکەرمێ. بەڵام ئا ئەوەکۆشایە ئاڏێ ئەنجامشادا کاریگەریش سەر و گرڏ کەسی بێ. وتارە و هورسەنگنای و مڏرامانەکاشا نەک حەر سەرو ژەنا، جوانا، کرێکارا و زەحمەتکێشا گلێرگەو کوردی، بەڵکوم سەر و گرڏ و ئینسانییەتی کاریگەریش بێ. بەتایبەت سەر و گرڏ و هێزە شۆڕشگێڵییە سۆسیالیستەکا. پۆکەی مشۆم تاومێنە قەولەکاشا جابەجێ بکەرمێ پ. واتە بە دروسی چنەشا یاومێنە. ئەرک و وەرپرسیارێتی گۆرە و گرڏیما ئانەن کە ئینەی زانمێنە و با جۆرە مامەڵە بکەرمێ. ئا هەڤاڵێ ئەرک و وەرپرسیارێتێ پاسەشا بە ئێمە سپارنان. بێگومان بە یاواینە و ڕاس و دروس، بە پەروەردەکەردە و دروسو وێما، بە تازەکەردەیۆ هێزیما و بەهێزکەردە و ئیرادەیما، هەوڵمرەیمێ پەی جابەجێ کەردە و سەرکەوتوانە و ئا ئەرک و وەرپرسیارێتیا کە پنەما سەپیان، درێژە بە ئەوەکۆشای وێما دەیمێ.

گرڎو هەوڵەکاما سەرو بنەماو بەدیئاوردەی وەرم و ئامانجەکا ئاڎیشان

ئاڎۍ بیۍ بە گەشمەرڎۍ کۆنگرەو ١٢و پەکەکەی. کۆنگرەو ١٢هەمی کۆنگرێوە تاریخی بۍ. کۆنگرێوە بۍ پەی دەس نیشانکەردەی سەردەمو قارەمانیەتی و تاریخی جە یاگۍ ۋێشەنە، هامکات زەمینە وەشکەردەی بۍ پەی سەرەتایۍ تازە و ئەوەکۊشای تازەی. جە قۆناغی ئایندەنە ئی جۆرە هۊرئێستەیۆیۍ ڕووەمڎا، پەرەمسانا و کەس نمەتاوۆ ڕا چا هۊرئێستەیایا گێرۊنە. حەرچڼە هرووژم بکەرا، حەرچڼە ئاستەنگی وەش بکەرا، حەرچێوۍ بکەرا، حیچ کەسێ نمەتاوۆ ڕا جە سەرهۊردای ئازادیی گێرۊنە. پەنەوازا گرڎ کەس عال ئینەیە بزانۆ، گەلەکەما عال بزانۆ، هەڤاڵاما عال بزانا. مشۊم تاومېنە بە هیوا و ئازایێوە گۊرۆ پاڵپەشتی ئەرەپڕایۍ پا جۊریە بکەرمۍ. ئینەیچ بە ئەنەیاوایۍ دروس جە حەقەتینەکا سەرمەسقی گەشمەرڎا مکریۆ. هەرپاسە پېوەسا بە هۆشیاریێوە دروس جە حەقیقەتو گەشمەرڎا، سەرەتا جە حەقی کارەری هەتا میاوۆ بە فوئادی و ڕەزاکا، تا مېیاوۆ بە سارا و زیلانەکا، هەتا گەشمەرڎە قارەمانەکۍ جەنگو مەڕەکا جە هەرێمەکاو پارېزنای مەدیای، بەتایبەت زاپ و مەتینا بە ئەرک و ۋەرپرسیاریۆ مکریۆ.

چی پرۆسەنە گرڎما پېسە کۊششکارا شۆڕشگێڵنا ئی هەرمانۍ مکەرمۍ، پېسە ئینسانی ئی هەرمانۍ مکەرمۍ، پېسە ژەناو جوانا ئی هەرمانۍ مکەرمۍ، پېسە کرێکار و زەحمەتکێشی پېسە گەلا، پېسە مرۆڤایەتی ئی هەرمانۍ مکەرمۍ، بە تایبەتی پېسە هەڤاڵاما ئی هەرمانۍ مکەرمۍ. چونکی ئی هەڤاڵۍ چڼە کۊششکارێ ئازادیی نەتەوەو کوردی بێنۍ، ئانڼەیچ کۊششکارۍ ڕاسی سۆسیالیزمی بێنۍ. هەمیشە پەی سەرکۊتەی سۆسیالیزمی دیموکراتیکی ئەوەکۊشایشا کەردەن. هۆشیاری و ئەنەیاوای سۆسیالیستیشا بەرەو ئازادی پەرە پنەدان. پۊکەی گرڎ متاومۍ فرەو چێوی جە گەشمەرڎاماوە فێرۍ بیمۍ. متاومۍ و پەنەوازا گرڎما فرەو چێویشا چۊوە فێرۍ بیمۍ. گەشمەرڎۍ مامۆسۍ حەقەتینۍ ئێمەنۍ، سەرمەشقۍ ڕاسی و پەروەردەیی ئێمەنۍ. مشۊم عال چی حەقەتینیە بیاومێنە. پەنەوازا بە هێزۆ و بە قووڵی ویر جە حەقیقەتو گەشمەرڎا بکەرمېوە. رابەر ئاپۆ واتش: "ئاڎۍ هەمیشە پېسەنۍ سەرچەمەو ئیلهامی پەی ئەرەپڕا گۊرەکا ئایندەی و سەرمەشقێوە بەردەوامۍ با." ئێمە هەمیشە فام پی هێزە ئیلهامیە مکەرمۍ دلۍ ۋێمانە. هەڤاڵا فوئاد و ڕەزا پی جۊرە هەڤاڵیەتی ۋێشا ڕاوەبەر کەرێنۍ. چێرو ڕانمایی سەرەمڕەو ئادیشانە بەرەو وەڵۍ ملمۍ. حەجگیز جە بەدیئاردەی ئامانج و وەرم و هیواکاشا پاشەکشە نمەکەرمۍ.

پی بۊنۆ جارێوەتەر بەڕێزۆ یاڎو هەڤاڵا گەشمەردەیما فوئادی و گەشمەرڎە ڕەزای بەرز ڕا گێرو. منیچ جە ئێش و خەمو گرڎو هەڤاڵاشانە بەشدارەنا. داوا جە گرڎو گەلەکەیما بەتایبەت جوانا، ژەنا، کرێکارا و زەحمەتکێشا کوردی و دۆساما مکەرو کە بە عالی جە حەقیقەتو هەڤاڵ عەلی حەیدەر قەیتانی و ڕەزا ئاڵتونی بیاوانە و جە ئاکامەنە جە ڕاسی هێڵۊو ئاپۆیی بیاوانە و پا جۊرە مامەڵە بکەرا.

ماچو: گەشمەرڎې نمەمرا، گەشمەرڎې نمەمرا

سەرچەمە: ڕۆنامەو سەرخۆبونی